در نکوهش بیگانه‌پرستیِ نوشتاری و گفتاری، سخن بسیار رانده شده و نیازی به ژاژخایی همچون منی نیست که بیش از این دلیل بیاورم. از هویت ملی و فرهنگی گرفته تا تربیت و سبک اندیشیدن و سبک زندگی ما و فرزندان‌مان به مقوله‌ی مهم زبان بستگی دارد. از قصه‌ی پرغصه‌ی شروع غرب‌پرستی در ایران هم می‌گذرم و از افراط عربی‌گویی و عربی‌نویسی تکبّرآلود دوره‌ی قاجار هم می‌گذرم چه اینکه آن‌قدر سواد و دانش نقد دقیق دوران قاجار و پهلوی را ندارم. در دوره‌ی قاجار افراط در عربی کردن زبان فارسی کردیم و در دوره‌ی پهلوی هم با وجود برخی گرایش‌های سره‌نویسی کسروی و هم‌سلک‌هایش و علی‌رغم نوآوری بسیار حیاتی و باارزش عده‌یی خوش‌فکر برای ایجاد واژه‌های بسیاری که امروز بدیهی می‌نماید؛ گرایش کلی جامعه به سمت فاخرپنداری واژه‌های فرانسه‌یی و انگلیسی رفت. یادمان باشد آدم‌های خوش‌فکری در اوایل پهلوی بسیاری از واژه‌ها را تر و تمیز وارد گفتار مردم کردند و ما امروز آنها را بدیهی می‌پنداریم. واژه‌هایی مانند دانشگاه و دانشکده و پرونده و هواپیما و... . بنابراین زبان فارسی ما دوره‌های سختی را پس از قاجار طی کرده است. تا امروز نیز فرهنگ‌دوستان و مدیران و استادان زیادی برای حفظ این زبان تلاش کرده‌اند. اما امروز مشکل این جا است که ما دچار نوعی تعرب بعد از هجرت شدیم. یعنی پس از مشاهده‌ی خطرات وارده به این زبان مهم و پس از آگاهی بر اهمیت پاسداری از آن، کژی و سستی را برمی‌گزینیم و در فرهنگ‌سازی چندان جدی نیستیم. مشکل وقتی سوز دل را می‌افزاید که می‌بینیم مردم دانش‌آموخته و دانشگاه‌دیده‌ی ما در قیاس با فوتبالی‌های ورزشگاهی و مردم کم‌تر باسواد چندان رغبت بیش‌تری برای حراست و پاسداری از ناموس فرهنگی ایران اسلامی ندارند در حالی که انتظار از این قشر از مردم بیشتر است.اینها نه تنها راه دزد ناموس را باز می‌گذارند بلکه در آیین دفاع از پایان‌نامه‌هاشان در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری و در جای‌جای دیگر زندگی مجازی و واقعی‌شان، لگد می‌زنند به پیکر نحیف زبان فارسی. من که چندش‌ام می شود وقتی واژه‌یی را که تا دیروز فارسی‌اش را مثل آدم از دهان مردمان می‌شنیدم؛ امروز می‌بینم که همان واژه به خاطر کژمغزی برخی دیربه‌دوران‌رسیده و به دلیلی واهی جای خود را به واژه‌ی حرام‌زاده‌ی غربی داده است. واژه‌ی غربی در رحِم و دنیای غربی حلال‌زاده و در سرزمین فارسی‌گویان دزد و حرامزاده است مگر به صورت مهمان. مهمان کردن واژه هم فقط با زنّار این علامت خاص " فلان واژه" جایز است و لا غیر. البته و صدالبته که زبان عربی مسئله‌اش از بن تفاوت می کند و امروز بسیاری از واژه های عربی‌الاصل را نباید عربی به حساب آورد. دقت شود که ما نمی‌خواهیم به جای مردم 1300 سال پیش خود تصمیم بگیریم و چرخ را دوباره اختراع کنیم و جلوی مثلا 2000 واژه‌ی عربی را بگیریم. به هر حال این مهمانان عربی‌ریشه‌ی زبان فارسی امروز خود صاحب‌خانه‌اند و در بسیاری موارد با معادل‌های امروزی‌شان در کشورهای عرب‌زبان فرق دارند و از این جهت چندان نگران کننده نیستند. بحث ریشه‌یی و دقیق ماجرای فرهنگ‌ساز نبودن بچه‌های دانشگاهی و غیردانشگاهی ما چیزی است که من نام آن را خام‌اندیشی فرهنگی و بی‌سوادی عمیق و تازه‌به‌دوران‌رسیدگی شدید می‌گذارم. یادش به خیر. استاد دکتر گلستانیان. استاد دکتر بهار. استاد دکتر منصورحسینی. و استاد گران‌قدر شیخ‌الاسلامی. نام این بزرگان را بردم تا یادمان باشد که همین‌ها به من یاد دادند که باسواد بودنِ زیاد باعث می‌شود به زبان فارسی مفاهیم هرچند پیچیده را بیان کنم. از بین این عزیزان که نام بردم، نام استاد شیخ‌الاسلامی را بار دیگر می‌برم. ایشان را من لدی الورود در نیم‌سال اول سال 84، در دانشکده‌ی علوم و در روبروی درِ گروه فیزیک با آبدارچی اشتباه گرفتم. ایشان چنان فروتن بود که این اشتباه رخ داد. همین بزرگوران و دیگر بزرگان حوزه‌های علوم دیگر و ترجمه‌ی کتاب‌های درسی دانشگاهی بودندکه واژه‌های زیبای فارسی فیزیک دانشگاهی و ریاضی دانشگاهی و... را به ما آموختند. دوستان! ناموس فرهنگ و زبان فارسی را انسان‌های شریف و زحمت‌کشی در طول تاریخ حفظ کرده‌اند. در آیین دفاع از پایان‌نامه‌ها و در پایگاه‌های اینترنتی و شبکه‌های مجازی و حتی در گفتگوهای ساده با دوستان، بی‌ناموسی زبانی و فرهنگی نکنیم. چه جوری باید به برخی فهماند که مفاهیم و ابزارها با انگلیسی بلغور کردن نام‌شان پرجذبه‌تر نمی‌شوند. اگر تو باسواد باشی و کمی برای فرهنگ تره خرد کنی می‌فهمی که لذت بهره‌جویی از واژه‌ی محرَم با گنگی حاصل از استفاده از واژه‌ی نامحرم قابل مقایسه نیست. باشد؛ من جرعه‌نوش قند پارسی خواهم ماند و تو لجن نازیبای تلخ بیگانه‌گویی را برگزین. من هم همان دانش را فرامی‌گیرم و تو هم. اما درِ ناموس‌خانه‌ی فرهنگ وطن را امثال تو بر دزد گشودی و من نگشودم.
مجتبی
سلام
حرفم را اصلا تحویل نگرفتی برادر. هیچ چیزش را جواب ندادی. فقط حرفهای خودت را تکرار کردی.
مردم ما رشادت نداشتند که 8 سال دیو آدم خوار بعثی را پشت در نگه داشتند؟ این بی انصافی است.
مجتبی
حاجی ببین من یک مثال می زنم. افغانی ها که اکثرا گمان نمی کنم از سواد بهره ی زیادی برده باشند. همین ها هلیکوپتر را نام گذاشته اند چرخکی اگر اشتباه نکنم. چرخکی. چقدر باحال است. سادگی و روانی دارد که بالگرد هرگز ندارد.
حالا غرب را نگاه کن. خیلی از نامگذاریهایشان ساده و مردمی است. از اسم شرکت ها گرفته تا وسایلشان. ولی ما فکر می کنیم زبان هم باید باکلاس و شق و رق باشد. او اسم بمب اتمش را می گذارد مرد گنده. ما اسم میمون زپرتیمان را می گذاریم پیشگام، بعد فرگام. آخر فرگام یعنی چه؟ میمون از کی تا به حال چنین شأنی داشته؟
این خودکم بینی را که تو گفتی من صد درصد موافقم. ولی من انتقادم در این شرایط بیشتر برمی گردد به فرهنگستان تا مردم.
غلامم
میثم امیری
**** (یعنی عالی)
یکی از بهترین مطالبِ سجّاد از نظرِ نوآوری در نگارش، استفاده از واژه‌ها، و بهره‌گیری از ترکیب‌های درست است. این نوآوری در بیشتر جمله‌ها و عبارت‌ها دیده می‌شود و به جز کج‌سلیقگیِ «حرامزاده»، متن یک‌دست و روان و یک‌راست و نوعی کتوم‌نوشت است. یادتان باشد بهترین متن‌ها، کتوم‌نوشت‌ها هستند.
همین هم شد که صاحب سخن، مستمع را سرِ ذوق آورد و مجتبی را مجبور کرد که او هم ادبی بنویسید. که ادبی‌نویسی مجتبی سرگردان بین شعرهایش و نثرِ رضا امیرخانی بود. بی‌شبهه نثرِ خودِ مجتبی بهتر است. نثر امیرخانی، نثری‌ست که به نظرم هر نویسنده‌ای از آن باید فاصله بگیرد. هر چقدر در گردابِ نثرِ امیرخانی نزدیک‌تر شویم، تصنّعِ و ادای بیش‌تری را واردِ متن‌مان کرده‌اید. آن نثر فقط برای صاحبش خوب است. مثلِ دست‌مالِ یکبار مصرف. و این چنین است هر نثرِ اصیلِ دیگری.
کوشش و پیش‌نهادِ سجّاد هم به خوبی از دلِ متنش آفریده شد. یعنی هم شیوه‌ی نگارش و انتخابِ واژه‌های سجّاد ادیبانه و از سرِ ذوق بود و هم پیش‌نهاد و تنگه‌ای که از آن به جهان می‌نگرد تازه بود. تنگه‌ی نگاهِ سجّاد در این نوشته، هرگز رو به سوی نهادها و گفتمان‌های حدادِ عادلیِ درونِ حکومت نبود. (از همین رو، اشکالِ مجتبی بی‌وجه هست.) بلکه یک تبشیر و هشدار بود به همه‌ی ما که می‌نویسم. به‌ویژه ما دانش‌جویان. نگارش‌های منحطانه، پر از «می‌باشد» و «می‌نماید» و «می‌گردد» و «فوق الذّکر» در میانِ بیش‌ترِ پی‌اچ‌دی‌های مملکتِ ما، از فقری سخن می‌گوید که سجّاد به خوبی آن را شناخت. در این میان، برخی تلاش‌های حدادِ عادلی بی‌تردید کارساز بوده، برخی تلاش‌های داریوش آشوری هم همین طور و برخی کوشش‌های اساتیدِ فرهیخته‌ی دیگر. ولی آنچه اهمیّت دارد، کوششِ فردی ماست در دقّتِ بایسته‌ای که باید در گزینش و کاربستِ واژه‌ها به کار بندیم. همه‌ی ما کارگاهِ واژه‌سازی در ذهن‌مان داریم. باید دستی به سر و روی این کارگاه بکشیم و خودآگاهانه‌تر از واژه‌ها بهره گیریم. از همین کوشش‌ها و به‌هنجار شدنِ معروف‌هایِ نیکوست که فرهنگ پیرایش می‌شود.
همه‌ی این کوشش‌ها در شستنِ زبونیِ فرهنگِ عمومی ما از بیگانه‌پرستی، نمی‌تواند به دلاوری‌های ایرانی‌ها در دفاع از مملکت‌شان ربط داشته باشد.
همان طور که ما ملّتِ پرمصرفی هستیم و این بد است. همان طور که ما ملّتِ قانون‌گریزی هستیم و این بد است. همان طور که ما ملّتِ کم‌فرزندآوری هستیم و این هم بد است. این بدی‌ها را باید شست و هیچ یک از این بدی‌ها، منافاتی با رشادت، جوان‌مردی و یاری‌گیریِ تاریخی ما مردمِ ایران ندارد.
مجتبی
سلام
در مورد اینکه نثر من به امیرخانی کشیده است یا نه نمیدانم. شاید. حسنش اینست که تخم امیرخانی ممتاز است و در هر کجا که بپراکند موالیدی با قدرت تکثیر بالا و یک سر و گردن فرازتر از بقیه بار می آورد.
اما در مورد تحلیلت از تقلید صرفنظر از اینکه کار خوبی است یا بد؛ بنده ی خدا! اگر هر نثر اصیل دیگری به تعبیر تو به مثابه دستمال یکبار مصرفی باشد، به درد خود ناثر و ناشرش هم نمی خورد، چه برسد به درد منی که دامنه نشین قله های ادبیات هم نیستم. البت حضرتتان شیرین می نویسی و مطمئن باش که کم از امیرخانی بهره نبرده ای.
دیگر اینکه معلوم می شود کامنتهایم را درست نخوانده ای. من کجا گفته ام که روی سخن سجاد با فرهنگستان و دولت به معنی اعم بوده است؟! اتفاقا سجاد نگاه مردم نهاد و شهاب مرادانه ای به موضوع دارد. پس من اصلا چنین اشکالی نکرده ام که بی وجه باشد یا باوجه. این از این.
بعد هم بحثی که سجاد کرد بر سر ناموس بود. ماحصلش اینست که چون ملت ما زیاد از واژه های فرنگی بهره می برد و یا لااقل چنین شوقی دارد پس بی ناموس است. همین است دیگر. درست؟ به همین خاطر من آن قیاس را کردم وگرنه کیست که نداند ما هزار و یک جور عیب داریم؟ از این رو مثالهایی که تو زدی نقداً هیچ ربطی به حرفهای نه من و نه سجاد داشت. در مورد خودم که مطمئنم هیچ ربطی نداشت.
بعدتر هم اینکه ما که نباید هم باد کنیم. یعنی این ته ته متنی است که سجاد می تواند بنویسد؟ البت که نه. او می تواند خیلی بهتر از خیلی ها که ادعایشان هندوانه ی نرسیده را می دراند بنویسد و حال آنکه می نویسد. پس **** کار بی وجهی است.
قصد کلکل ندارم چرا که نه کار خوبی است و نه فایده ای دارد.
قربانتان
محمد قربانی
حاج عبدالله
از نظر من
- فروردين ۱۳۹۹(۱)
- آذر ۱۳۹۸(۳)
- آبان ۱۳۹۸(۱)
- شهریور ۱۳۹۷(۱)
- ارديبهشت ۱۳۹۷(۱)
- فروردين ۱۳۹۷(۱)
- دی ۱۳۹۶(۱)
- آذر ۱۳۹۶(۱)
- مهر ۱۳۹۶(۱)
- شهریور ۱۳۹۶(۱)
- مرداد ۱۳۹۶(۱)
- تیر ۱۳۹۶(۲)
- بهمن ۱۳۹۵(۱)
- آذر ۱۳۹۵(۱)
- مهر ۱۳۹۵(۱)
- اسفند ۱۳۹۴(۲)
- بهمن ۱۳۹۴(۲)
- آذر ۱۳۹۴(۱)
- آبان ۱۳۹۴(۲)
- مهر ۱۳۹۴(۳)
- شهریور ۱۳۹۴(۱)
- مرداد ۱۳۹۴(۱)
- تیر ۱۳۹۴(۱)
- خرداد ۱۳۹۴(۲)
- ارديبهشت ۱۳۹۴(۱)
- اسفند ۱۳۹۳(۲)
- بهمن ۱۳۹۳(۳)
- دی ۱۳۹۳(۱)
- آذر ۱۳۹۳(۱)
- آبان ۱۳۹۳(۱)
- مهر ۱۳۹۳(۱)
- شهریور ۱۳۹۳(۲)
- مرداد ۱۳۹۳(۲)
- تیر ۱۳۹۳(۱)
- خرداد ۱۳۹۳(۳)
- ارديبهشت ۱۳۹۳(۳)
- فروردين ۱۳۹۳(۲)
- اسفند ۱۳۹۲(۲)
- بهمن ۱۳۹۲(۵)
- دی ۱۳۹۲(۱)
- آذر ۱۳۹۲(۳)
- آبان ۱۳۹۲(۱)
- مهر ۱۳۹۲(۱)
- شهریور ۱۳۹۲(۱)
- مرداد ۱۳۹۲(۲)
- تیر ۱۳۹۲(۲)
- خرداد ۱۳۹۲(۴)
- ارديبهشت ۱۳۹۲(۳)
- فروردين ۱۳۹۲(۲)
- اسفند ۱۳۹۱(۱)
- بهمن ۱۳۹۱(۱)
- دی ۱۳۹۱(۳)
- آذر ۱۳۹۱(۴)
-
۹۹/۰۱/۰۲زیرنویس فارسی
-
۹۸/۰۹/۱۲دفاع از یک رفیق
-
۹۸/۰۹/۰۲کدام دانشبنیان؟ کدام کشک؟ کدام پشم؟
-
۹۸/۰۹/۰۱ایرانمال و بلوای گرسنگان
-
۹۸/۰۸/۲۸با مردم در خیابان؛ بیاینترنت
-
۹۷/۰۶/۰۸همه چیز برای فروش
-
۹۷/۰۲/۲۸نقد لاتاری
-
۹۷/۰۱/۱۶هواپیمایی به نام هوس
-
۹۶/۱۰/۱۹قاتل اهلیِ جناب کیمیایی
-
۹۶/۰۹/۲۱یادداشتی در نقد مستند قائممقام
سلام
ببین دقیقا اشکال در اینجاست که تو فکر می کنی فرهنگ ساختنی است حال آنکه فرهنگ شکل گرفتنی است. حاصل توافق آدمیان و مثلا در اشل ناسیونالیستی یک ملت است و در اشل انترناسیونال یک جهان. بهتر بگویم حاصل یک اخوت جهانی است. البت به شرطی که تعبیر ماسونی از حرفهایم نکنی!
هیچ اشکالی ندارد که شما از یک واژه ی غربی، عربی، هندی و افریقایی یا هر کوفت و زهرمار دیگر استفاده کنی. مگر واژه و کلمه مخلوق خدا نیست. واژه ی بیگانه به همان اندازه بیگانه است که بیگانه. هرچقدر که تو چینی را بیگانه می دانی و هرچقدر که سیاه زنگباری را بیگانه می پنداری واژه و کلمه اش هم.
بحث جالبی دارد رضا امیرخانی در همین باره. ببین راجع به همان فرهنگ که تو گفتی رضا اقتصاد و مکاسب را مثال می زند. ببین خاتم الفقها شیخ انصاری اول نیامده پین عقره ی ساعت را بکشد، مکاسب را بنویسد و بعد به مردم بگوید بروید متجرتان و کسب و کاسبی کنید. نه، البت که نه! مسلمانان کسب و کار کرده اند و سپس شیخ عملشان را در قالب یک کتاب و طبق چارچوبهای مطلوب درآورده. شده مکاسب. فرهنگ هم همین است. اگر حداد فکر می کند که می تواند با واژگان مجعول و مفلوک و منهمکی همچون بالگرد و دورگو و چه و چه و چه پاسبان مرزهای ادب فارسی باشد، زهی خیال باطل. شما همین پاسبان را ببین. چه واژه ی تر و تمیز و خوش لفظی است. مال خود خود پهلوی اول. آدم کیف می کند از گفتنش. بر همین سیاق ببین دادگستری را، شهربانی را، ارتشتار را و دیگر از این لغات. یا مثلا نگاه کن به هما. هواپیمایی ملی ایران. آدم کیف می کند. در مقابل این مخفات مزخرف و بی معنی.
اینجور که نمی شود برادر. یک سری آدم لگوری لقوه ای بنشینند دور هم و بخشنامه کنند که بیا از این واژه ی کج و کوله ی رایانه یا یارانه استفاده کن و اگر نکنی به قول تو می شوی بی ناموس و گشاینده ی درهای فرهنگ به روی بیگانه. بگذریم از این تحلیل آب دوغ خیاری که آوینی شهید بیست سال پیش پاسخش داده است که آنگاه که دشمن از آسمان فرود می آید حصارهای زمینی به چه کار آیند؟! حالا حصار و خاکریز کجا و در دروازه و شب بند کجا؟
با همین امیرخانی تحلیل دیگری دارد. می گوید آقا ما تا یک دوره ی تاریخی معادل واژگان غربی را به کار می برده ایم. از یک زمانی به بعد که ملوک ما در برابر تکنولوژی و سینما و تفنگ و تانک و کوفت و زهر مار غرب کم می آورند دیگر مثلا فلان را بهمان بگویی چه فاید دارد؟ لنگ را از دور کمرت باز کرده اند و تو داری به دکمه ی تقوایت ور می روی.
گذشته از همه ی اینها تعبیر تو درباره ی حرامزاده بودن یک واژه ی غربی نمی تواند درست باشد. به استشهاد از همان که خودت گفته ای. واژه ی غربی در رحم غرب متولد می شود. رحم از این سرزمین نیست که اسکندری یا چنگیزی آلوده اش کرده باشد. فراش مهم است. اگر می گفتی حرامی یا رهزن همان درست تر می نمود.
من فکر می کنم شما آدم حسابی و خوش فکری هستی ولی به یاد بیاور داستان خروس حاجی مسگری و آقای رییس جمهور رضا امیرخانی را و آن شیاف ب کمپلکس را خرج خروس بیچاره می کرده اند. این فرهنگستان ما هم شده است شیاف ساز متأسفانه. چاره ای پیش پایمان نیست در همین شرایط که پایین تکنولوژی غرب واقع شده ایم، لااقل واژه های خوش لفظی را جای نشین کنیم نه این بی خود و بی جهت های مید این وطن را.